Τα παιδιά έχουν έρθει αντιμέτωπα με μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά τους. Το κλείσιμο των σχολείων, η απομάκρυνση από φίλους, η ακύρωση δραστηριοτήτων, οι πολλές ώρες στο σπίτι, η υπερβολική έκθεση σε πληροφορίες σχετικές με τον κορονοϊό, είναι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν έντονο άγχος και ανησυχία στα παιδιά.
Για πολλούς γονείς η νέα αυτή κατάσταση μπορεί να αποτελεί μια πρόκληση. Το κάθε παιδί μπορεί να έχει διαφορετική αντίδραση σε σχέση με την κατάσταση, είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουμε κάποιες βασικές γραμμές διαχείρισης.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε λοιπόν αυτή τη νέα κατάσταση;
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Συζητήστε με τα παιδιά για όσα συμβαίνουν με τρόπο ειλικρινή αλλά κατάλληλα προσαρμοσμένο στην ηλικία του κάθε παιδιού.
Είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση των παιδιών για τις αλλαγές που επισυμβαίνουν στην καθημερινότητά τους. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ γρήγορα τις αλλαγές και οι ενήλικες χρειάζεται να ερμηνεύσουν τα γεγονότα. Όταν λείπει αυτή η πληροφόρηση, δημιουργούνται ερωτήματα στα παιδιά και προσπαθούν να κατανοήσουν την κατάσταση και να βγάλουν συμπεράσματα χρησιμοποιώντας πολλές φορές τη φαντασία τους. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει εντονότερο άγχος και ανησυχία.
Οι γονείς χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να ακούν το τι πιστεύουν τα παιδιά σε σχέση με τον κορονοϊό. Κάποιο παιδί μπορεί να εκλάβει την τωρινή κατάσταση ως τιμωρία για κάποια κακή του συμπεριφορά. Δίνοντας στα παιδιά μια σαφή εξήγηση που έχει νόημα για αυτά διασφαλίζουμε ότι δεν θα αισθανθούν φόβο ή ενοχή σε σχέση με το γεγονός.
Επίσης στη διάρκεια τέτοιων στρεσογόνων περιόδων τα παιδιά συχνά προσκολλώνται εντονότερα στους γονείς και μπορεί να γίνονται απαιτητικά. Συζητώντας μαζί τους το άγχος τους θα μετριαστεί. Έχει πολύ μεγάλη σημασία οι γονείς να προσφέρουν ψυχικό χώρο και χρόνο στα παιδιά με στόχο να τα ηρεμήσουν και να τα καθησυχάσουν.
- Πληροφορίες προσαρμοσμένες στην ηλικία τους. Λέξεις και έννοιες που μπορούν να κατανοήσουν.
- Τα μικρά σε ηλικία παιδιά μπορεί να μην καταλαβαίνουν το λόγο που άλλαξε κάτι (το ότι δεν βγαίνουν συχνά έξω ή ότι δεν βλέπουν τη γιαγιά και τον παππού), αλλά η επικοινωνία μαζί τους θα τα βοηθήσει να νιώσουν υποστηριγμένα.
- Εάν λόγω ηλικίας δεν γνωρίζουν το λόγο, απλά εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να υπενθυμίσετε σωστούς τρόπους υγιεινής, χωρίς να τους προκαλέσετε ανησυχία.
- Οι επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις ενός παιδιού είναι ένας τρόπος για να κατανοήσει αυτό που του συμβαίνει, να καταπολεμήσει το άγχος και να νιώσει ασφάλεια. Απαντήστε του όσες φορές και αν χρειαστεί.
- Προσπαθήστε να απαντάτε στις ερωτήσεις των παιδιών με καθησυχαστικό τρόπο. Ακόμα και αν δεν γνωρίζετε όλες τις απαντήσεις μη φοβηθείτε να πείτε «Δεν το γνωρίζω αλλά θα το ψάξω» ή «Έλα να το ψάξουμε μαζί».
- Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση σε ειδήσεις και πληροφορίες που αφορούν τον κορονοϊό.
- Να είστε αυθεντικοί σε σχέση τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας, χωρίς βέβαια να κατακλύσετε τα παιδιά με δικές σας φοβίες. Αυτή η ειλικρίνεια θα βοηθήσει τα παιδιά να εκφράσουν ελεύθερα τα δικά τους συναισθήματα.
- Προσπαθήστε να είστε ευαίσθητοι στο να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά τους, και διαβεβαιώστε τα παιδία σας ότι είναι φυσιολογικό να αισθάνονται φόβο σε σχέση με την κατάσταση.
- Βεβαιωθείτε για το πώς αισθάνεται το παιδί μετά τη συζήτησή σας. Μια συζήτηση χωρίς να είναι επενδεδυμένη συναισθηματικά μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά αποφυγή έκφρασης συναισθημάτων.
- Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, μέσα από το παιχνίδι ή τη ζωγραφική. Βρείτε δημιουργικούς τρόπους μαζί με το παιδί να εκφραστεί:
- Για παράδειγμα, έναν διαγωνισμό για το ποιος θα βρει τον πιο διασκεδαστικό τρόπο να πλύνει σωστά τα χέρια του και να το καταγράψετε σε βίντεο στο κινητό.
Επικοινωνήστε την επιδημία του κορονοϊού στα παιδιά και με άλλους τρόπους:
- Για ηλικίες μέχρι 7 ετών - Ενημερωτικός Οδηγός για τον κορονοϊο με ασκήσεις για έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων
Μπορείτε να τον εκτυπώσετε και να τον διαβάσετε παρέα με το παιδί σας.
- Για ηλικίες από 6 - 11 ετών - Βιβλίο για την αντιμετώπιση του κορονοϊού από τα παιδιά
Προτείνεται να διαβαστεί από το παιδί μαζί με κάποιον γονέα, φροντιστή ή εκπαιδευτικό.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
Προσπαθήστε να διατηρήσετε το δίκτυο των κοινωνικών σχέσεων του παιδιού. Κρατήστε επικοινωνία με φίλους των παιδιών, συμμαθητές, συγγενείς μέσω εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας που θα υποκαταστήσουν σε αυτή τη φάση τη δια ζώσης επαφή, όπως:
- τηλέφωνο
- τηλεδιάσκεψη
- μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Με αυτό τον τρόπο είναι βέβαια τα παιδιά για την ασφάλεια και των άλλων και δεν ανησυχούν.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για τα παιδιά αλλά και για εμάς τους ίδιους να υπάρχουν σταθερές συνήθειες μέσα στην ημέρα, ρουτίνες. Παρέχει στα παιδιά μια αίσθηση ασφάλειας και τα βοηθά να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Δημιουργήστε καινούργιες σταθερές συνήθειες ή προσπαθήστε να επαναφέρετε κάποιες από αυτές που έχουν αναστατωθεί.
- Τηρήστε σταθερές ώρες στα γεύματα, ώρες ύπνου, ξεκούρασης, δραστηριοτήτων.
- Αφιερώστε χρόνο σε ευχάριστες δραστηριότητες (βιβλία, ζωγραφική, επιτραπέζια, κατασκευές).
- Μεριμνήστε για την παροχή κατάλληλων και επαρκών ερεθισμάτων.
- Ενθαρρύνετε το παιδί να συνεχίσει τις σχολικές δραστηριότητες, με βάσει τις δυνατότητες που έχετε.
Καθησυχάστε το παιδί σε σχέση με το σχολείο, ότι επιστρέφοντας θα ληφθούν υπόψη οι δυσκολίες της περιόδου και θα γίνουν οι ανάλογες προσαρμογές για όλους τους μαθητές.
ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Διατηρήστε για τα παιδιά έναν υγιεινό τρόπο ζωής ακόμα και μέσα στο σπίτι.
- Ισορροπημένη διατροφή, αποφεύγοντας την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης και έτοιμου φαγητού.
- Καλή υγιεινή ύπνου.
- Ελάχιστη απαραίτητη φυσική δραστηριότητα ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
- Γυμναστείτε μαζί με τα παιδιά σας κάνοντάς το πιο διασκεδαστικό.
- Απευθείας έκθεση στον ήλιο για κάποια ώρα.
ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Προσπαθήστε, εφόσον είναι ασφαλές, να παραμείνουν τα παιδιά κοντά στους γονείς και την οικογένεια.
Σε περίπτωση όμως που κρίνεται απαραίτητο:
- Εξασφαλίστε την κατάλληλη παροχή φροντίδας για τα παιδιά.
- Κρατήστε τακτική επικοινωνία μαζί τους, τουλάχιστον δυο φορές ημερησίως, και πριν την ώρα του ύπνου.
- Σιγουρευτείτε μέσω της επικοινωνίας σας για τα συναισθήματα του παιδιού και το πώς εισπράττει την κατάσταση.
ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΤΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΑΣ
Για τα παιδιά ο γονέας λειτουργεί ως πρότυπο μίμησης και αντιδρούν ανάλογα με τον τρόπο που αντιδρούμε και εμείς στις καταστάσεις. Θα είστε περισσότερο σε θέση να βοηθήσετε τα παιδιά αν είστε και εσείς καλά μέσα σε αυτό.
- Φροντίστε τον εαυτό σας.
- Κάντε ένα διάλειμμα, όταν τα παιδιά είναι απασχολημένα ή κοιμούνται κάντε κάτι που σας ευχαριστεί και σας διασκεδάζει.
- Αν νιώθετε αγχωμένοι ή ανήσυχοι επικοινωνήστε με κάποιον που νιώθετε οικεία μαζί του και που μπορείτε να μιλήσετε για το πώς αισθάνεστε, με τους φίλους σας, με ανθρώπους που εμπιστεύεστε.
- Κάντε ασκήσεις χαλάρωσης όταν αισθάνεστε αγχωμένοι ή ανήσυχοι.
- Μονόλεπτη δραστηριότητα χαλάρωσης που μπορείτε να κάνετε μόνοι ή μαζί με τα παιδιά σας.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ
Κάντε μία Παύση…
Μονόλεπτη δραστηριότητα χαλάρωσης που μπορείτε να κάνετε κάθε φορά που αισθάνεστε αγχωμένοι ή ανήσυχοι.
Βήμα 1: Σωστή θέση
Βρείτε ένα άνετο κάθισμα, με τα πόδια σας επίπεδα στο πάτωμα, τα χέρια σας πάνω στα γόνατα.
Κλείστε τα μάτια, αν νοιώθετε άνετα να το κάνετε
Βήμα 2: Σκεφτείτε, νιώστε, το σώμα.
Ρωτήστε τον εαυτό σας , "Τι σκέφτομαι τώρα;"
Παρατηρήστε τις σκέψεις σας. Παρατηρήστε αν είναι αρνητικές ή θετικές.
Παρατηρήστε πώς αισθάνεστε συναισθηματικά.
Παρατηρήστε αν τα συναισθήματά σας είναι ευχάριστα ή όχι.
Παρατηρήστε πώς νοιώθει το σώμα σας. Προσέξτε αν υπάρχει κάτι που σας πονάει ή αν νοιώθετε κάποια ένταση.
Βήμα 3: Εστιάστε στην αναπνοή σας.
Ακούστε την αναπνοή σας καθώς πηγαίνει μέσα και έξω.
Μπορείτε να βάλετε ένα χέρι στο στομάχι και να αισθανθείτε την άνοδο και την πτώση με την κάθε αναπνοή.
Μπορεί να θέλετε να πείτε στον εαυτό σας:
"Είναι εντάξει. Ό,τι κι αν είναι, είμαι εντάξει."
Τότε ακούστε την αναπνοή σας για λίγο.
Βήμα 4: Επιστροφή
Προσέξτε πως νιώθει όλο σας το σώμα.
Ακούστε τους ήχους στο δωμάτιο.
Βήμα 5: Αντικατοπτρίζοντας
Σκεφτείτε "αισθάνομαι καθόλου διαφορετικά;".
Όταν είστε έτοιμοι, ανοίξτε τα μάτια σας.
- Δείτε τι άλλο μπορείτε να κάνετε για:
- την αντιμετώπιση του στρες
- την αντιμετώπιση του άγχους
- τη βελτίωση της διάθεσης
- τη βελτίωση του ύπνου
ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Προσφέρετε στα παιδιά μια προοπτική για το μέλλον, εξηγώντας τους ότι οι επιδημίες έχουν μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος.
- Αναζητήστε ευκαιρίες να διηγηθείτε στα παιδιά θετικές και αισιόδοξες εικόνες από την κοινότητα. Για παράδειγμα, ανθρώπων που ανάρρωσαν ή βοήθησαν κάποιον που νόσησε.
- Αναπτύξτε στο παιδί την προ-κοινωνική συμπεριφορά.
- να μοιράζεται, να ενεργεί ευγενικά και να βοηθά τον άλλον - έχοντας πάντα διασφαλίσει τη δική του ακεραιότητα, χωρίς να θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο.
- Είναι μια καλή ευκαιρία να μάθετε στο παιδί πως όταν συμβαίνει κάτι άσχημο, υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να βοηθήσουν, όπως στην τωρινή κατάσταση οι ιατροί, νοσηλευτές, εξειδικευμένοι επιστήμονες.
ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΣΤΡΕΣΟΓΟΝΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Όπως προαναφέραμε, κάθε παιδί μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά σε τέτοιες συνθήκες αλλά συχνά μπορεί να παρατηρηθεί:
υπερκινητικότητα, δυσκολίες στον ύπνο, επιθετικότητα, θυμός, προσκόλληση στους γονείς, επαναλαμβανόμενο παιχνίδι με κάτι που άκουσε το παιδί, ιδιαίτερη ενασχόληση και φροντίδα στα παιχνίδια τους, κούκλες, χνουδωτά ζωάκια.
- Σε περίπτωση που παρατηρήσετε έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις ή δυσκολίες συμπεριφοράς, απευθυνθείτε τηλεφωνικά σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και επικοινωνήστε τις ανησυχίες σας.
- Για τα παιδιά που παρακολουθούσαν κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα παρέμβασης, συστήνεται η επικοινωνία με τους θεραπευτές του παιδιού, ώστε να αναζητηθούν λύσεις συνέχισης της υποστήριξης των δυσκολιών είτε μέσω τηλεδιασκέψεων, είτε μέσω αποστολής κατάλληλου υλικού.
Είναι σημαντικό να μην αποκοπεί η θεραπευτική σχέση.
Τέλος, θυμίστε στα παιδιά σας ότι είστε διαθέσιμοι για αυτά όποια στιγμή και να θελήσουν να ξεκινήσουν μια συζήτηση μαζί σας. Υπενθυμίστε τους ότι τα αγαπάτε και ότι μπορούν να σας μιλήσουν για οτιδήποτε και όποτε θέλουν.
ΑΝ ΕΙΣΤΕ ΕΦΗΒΟΣ
Η περίοδος της εφηβείας είναι αρκετά περίπλοκη και σύνθετη. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπως αυτή που βιώνουμε, το κλείσιμο των σχολείων, η διακοπή της καθημερινής αλληλεπίδρασης με συνομηλίκους, η ακύρωση διαφόρων δραστηριοτήτων μπορεί να καταστήσει τους έφηβους ευάλωτους.
Είναι σημαντική λοιπόν η εξάσκηση της αυτοβοήθειας και η προάσπιση της ψυχικής υγείας.
- Αναγνωρίστε ότι το άγχος σας είναι απόλυτα φυσιολογικό.
- Το άγχος είναι μια φυσιολογική και υγιής λειτουργία του οργανισμού μας που μας βοηθά να παίρνουμε αποφάσεις και να δρούμε υπεύθυνα και προστατευτικά για τον εαυτό μας και για τους άλλους. Όπως να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής και να μην ερχόμαστε σε επαφή με πολύ κόσμο.
- Κρατηθείτε απασχολημένοι:
- Κάντε τις εργασίες σας.
- Δείτε μια ταινία.
- Διαβάστε ένα βιβλίο.
- Κρατήστε επικοινωνία με τους φίλους σας μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης:
- Προγραμματίστε μια ώρα για να πιείτε μαζί καφέ.
- Γυμναστείτε μαζί.
- Δημιουργήστε ομαδικά βίντεο ή εικόνες, και σκεφτείτε δημιουργικούς τρόπους να μεταδώσετε κάποιο μήνυμα,
για παράδειγμα:
- Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας:
- Προσπαθήστε να καταλάβετε τι νιώθετε χωρίς να καταπιέσετε ή να αποφύγετε τα συναισθήματά σας.
- Η έκφραση των συναισθημάτων είναι πολύ βοηθητική και γίνεται για τον καθένα από εμάς με διαφορετικό τρόπο, επικοινωνώντας, ζωγραφίζοντας, κάνοντας γυμναστική.
- Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας αλλά και με τους άλλους.
- Πιο πολύ από ποτέ χρειάζεται να είμαστε υποστηρικτικοί, ενωμένοι και να σκεφτόμαστε ότι τα λόγια μας μπορεί να πληγώσουν κάποιον.